مروری بر روش‌های نوین آموزش زیست‌شناسی

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسندگان

1 دانشجوی دبیری زیست‌شناسی، دانشگاه فرهنگیان، اصفهان، ایران.

2 دانشجوی دبیری زیست‌شناسی، دانشگاه فرهنگیان، اصفهان، ایران

3 استادیار، گروه آموزش زیست شناسی، دانشگاه فرهنگیان، اصفهان، ایران.

چکیده

فاصله فزاینده میان برخی کشورها را می‌توان در تفاوت نظام آموزشی آنان دانست، برای رفع این شکاف راهی جز دگرگون کردن و جانشین ساختن یک نظام آموزشی مؤثر و کارآمد وجود ندارد. یکی از نشانه‌های نظام آموزشی کارآمد، استفاده از روش‌های درست و مؤثر تدریس است. روش‌های تدریس را معمولاً به دودسته سنتی و نوین تقسیم می‌کنند؛ یکی از مشکلات نظام آموزش، استفاده بیش‌ازحد معلمان از روش‌های تدریس سنتی و غیرفعال است چراکه هدف عمده این روش‌ها انتقال معلومات به دانش آموزان است و فراگیران، تفکر و مشارکتی در جریان تدریس ندارند اما در روش‌های نوین آموزشی یادگیری به عهده دانش آموزان است و آنان در مرکز فعالیت‌های کلاسی قرار دارند. تحقیق حاضر با روش کتابخانه­ای و اسنادی، مروری بر روش­های نوین آموزش زیست­شناسی دارد. از شیوه­های نوین آموزشی می‌توان به روش­های یادگیری اکتشافی، چرخه یادگیری، نقشه مفهومی، بارش مغزی، ایفای نقش، گردش علمی، یادداشت‌برداری، تفسیر، ترتیب و توالی، آزمایشگاهی، فعالیت دستی، بازی علمی و استفاده از فناوری اشاره کرد که تحقیق به توضیح و بررسی این روش‌ها پرداخته است. برخی از این روش­ها تنها با وجود امکانات و شرایط خاصی قابل اجرا هستند اما بعضی دیگر در همه کلاس­ها قابلیت اجرا شدن را دارند بنابراین با استفاده از این روش­ها میتوان تحولی در نظام آموزشی کشور ایجاد کرد که همراه با تقویت انگیزه دانش­آموزان، تنوع کلاسی، درگیر کردن و افزایش قدرت تجزیه و تحلیل فراگیران و... است.

کلیدواژه‌ها


 آقازاده، محمد (1388). راهنمای روش‌های نوین تدریس. تهران: آییژ.
اسلامیان، حسن؛ سعیدی رضوانی، محمود و فاتحی، یونس (1392). مقایسه اثربخشی روش‌های تدریس بحث گروهی و سخنرانی بر میزان یادگیری و رضایت دانش‌آموزان از تدریس، در درس دین وزندگی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، دوره 10، شماره 38، ص 23-13.
امینی تهرانی، مرضیه (1395). خلاقیت در آموزش زیست‌شناسی. رشد آموزش زیست‌شناسی، دوره 30، شماره 2، ص 19-12.
اوستا، میهن؛ ایمانی، فائزه و علویان، فیروزه (1398). تحلیل محتوای کتاب زیست‌شناسی پایه دهم دوره دوم متوسطه رشته علوم تجربی از منظر فعال و غیرفعال بودن بر مبنای الگوی ویلیام رومی.
بدری گرگری، رحیم؛ رضایی، اکبر و جدی گرگری، جواد (1390). مقایسه تأثیر روش تدریس مبتنی بر تفکر فعال (روش مشارکتی) و روش تدریس سنتی در یادگیری درس مطالعات اجتماعی ‌دانش‌آموزان پسر. آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)، دوره 4، شماره 16، ص 120-107.
رضوی، سید عباس (1386). مباحث نوین در فناوری آموزشی. اهواز: دانشگاه شهید چمران.
روزبه، مهرگان (1397). چگونه زیست‌شناسی را آموزش دهیم. رشد آموزش زیست‌شناسی، دوره 32، شماره 1، ص 47-45.
ساروخانی، باقر (1383). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سیف، علی‌اکبر (1385). روانشناسی پرورشی نوین. تهران: دوران.
صفوی، امان‌الله (1370). کلیات روش‌ها و فنون تدریس. تهران: معاصر.
صمدی، افسانه (1398). چالش‌های موجود در آموزش زیست‌شناسی و نقش خلاقیت در افزایش یادگیری آن. پژوهش در آموزش زیست‌شناسی، دوره 1، شماره 1، ص 30-15.
طالبی، مهدی (1383). مقایسه تأثیر روش‌های یادگیری مشارکتی و سنتی در پیشرفت تحصیلی و نگرش به یادگیری درس ریاضی دانش آموزان سال دوم راهنمایی مدارس ارومیه در سال تحصیلی 84-83. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم تربیتی، دانشگاه تبریز.
عبدی، علی (1393). بررسی تأثیر مدل چرخه یادگیری مبتنی بر رویکرد اکتشافی در پیشرفت تحصیلی و نگرش به یادگیری درس علوم تجربی. پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، دوره 2، شماره 6، ص 70-59.
فرمیهنی فراهانی، محسن (1378). فرهنگ توصیفی علوم تربیتی. تهران: اسرار دانش.
فضلی خانی، منوچهر (1385). راهنمای علمی روش‌های مشارکتی و فعال در فرایند تدریس. تهران: آزمون نوین.
فقیهی قزوینی، فاطمه (1371). جمع‌بندی تحقیقات انجام‌شده پیرامون یادگیری مشارکتی. تعلیم و تربیت، دوره 8، شماره 2، ص 129-114.
کارجوراوری، مینا (1387). تأثیر برنامه درسی مشارکتی بر پیشرفت تحصیلی درس ریاضی دانش آموزان دختر سال سوم دبیرستان‌های شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز.
کولایی، قدرت الله (1388). مقایسه اثر روش‌های یادگیری مشارکتی، یادگیری مشارکتی توأم با آموزش اصول گفتگو و روش سخنرانی بر پیشرفت تحصیلی جغرافیای دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی در سال تحصیلی 1388-1387. پایان‌نامه کارشناسی ارشد تحقیقات آموزشی، دانشگاه تربیت‌معلم تهران.
مقدسی، رضا (1395). آموزش زیست‌شناسی در مدارس ایران. رشد آموزش زیست‌شناسی، دوره 30، شماره 2، ص 8-4.
مقرب الهی، زهرا (1391). روش‌های نوین تدریس. موج، دوره 4، شماره 5، ص 77-48.
 میردریکوند، فیروز؛ حسین نژاد، غلام‌رضا؛ علی عسکری، مجید؛ ادیب منش، مرزبان (1394). بررسی تأثیر روش تدریس فعال بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان در درس علوم پایه سوم راهنمایی شهر اندیمشک. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، دوره 12، شماره 47، ص 144-133.
Abeire, AM. (2014). The comparison between.coopera.tive teaching methodogies of physics and also discovery and speech-based method and the students educational progress and their approach to this course. Journal of curriculum reashersh: 3(15) 14-23.
Ajaja, Patrick O. (2013).Which strategy best suits biology teaching? Lecturing, concept mapping, cooperative learning or learning cycle? Electronic Journal of Science Education: 17(1) 1-37.
Aydede, M.N. Kesercioglu, T. (2010). The effect of active learning applications on students’ views about scientific knowledge. Procedia Social and Behavioral Sciences: (2) 3783-3786.
Bulbul. Y. (2010). Effects of E7 learning cycle model accompainded with computer animation on Underastanding of diffusion and osmosis concepts. Middle East Technical University.
Carack,O. Dikmenli, M & Sartitas.O. (2008). Effect of 5E instructional model in student success in primary school 6th year circulatory system topic. AsiaPacific Forum on Science Learning and Teaching: 9(2) 1-11.
Gedrovics, J. Praulīte, G. & Cēdere, D. (2012). Vidusskolēnu un pedagoģijas studenšu interese un zināšanas par cilvēka bioloģiju. Mūsdienu fizioloģijas problēmas un prakse. Rīga: RPIVA, 72-87. lpp
Gul, R. B. & Boman, J. A. (2006). Concept mapping: A strategy for teaching and evaluation in nursing education. Nurse education in practice.
Kaynar, D. Tekkaya, C. & Cakiroglu, J. (2009). Effectiveness of 5E Learning Cycle Instruction on Students' Achievement in Cell Concept and Scientific Epistemological Believes. Hacettepe University Journal of Education: (37) 96-105.
Kimchin, I. M. (2006). Concept mapping, PowerPoint, and Pedagogy of access. Journal of Biology Education: (40) 79-83.
Markow. P. G. & Loning, R. A. (1998). Usefuiness of concept maps in college chemistry laboratories: student perception and effects on achievement. joutnal of Research in science Teaching: (35) 1015-1029.
Naga Subramani.P.C. Iyappan V. (2018).Innovative methods of teaching and learning.Journal of Applied and Advanced Research: (3)(Suppl. 1) S20-S22.
Vaese, S at all. (2014). The impact of teaching biology on inductive reasoning and students creativity. Journal of curriculum reashersh:2(16) 14-23.
Veselinovska, S.S. (2011). The effect of teaching methods on cognitive achievement, retention, and attitude among in biology studying. Procedia - Social and Behavioral Sciences: (15) 2521-2527.