تجارب زیسته معلمان دوره دوم ابتدایی از آموزش سواد محیط‌زیست: رویکرد پدیدارشناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، ایلام، ایران.

2 دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی آموزش از راه دور، مدرس دانشگاه فرهنگیان، ایلام. ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر تعیین مولفه‌های آموزش سواد محیط‌زیست در دوره دوم ابتدایی بر اساس تجارب زیسته معلمان است. این پژوهش با رویکرد پژوهش کیفی و با استفاده از روش پدیدارشناسی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش معلمان ابتدایی، سرگروه آموزشی و راهبران دوره دوم ابتدایی بودند که شیوه انتخاب آن‌ها هدف‌مند و از نوع گلوله‌برفی بود. در مجموع با 21 نفر مصاحبه شد. برای جمع‌آوری داده ­ها از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته استفاده شد. داده‌های حاصل از مصاحبه با استفاده از روش تحلیل مضمون تحلیل شد. با استفاده از تطبیق همگونی یافته‌ها و روش بازخورد مشارکت‌کنندگان و خبرگان غیر مشارکت‌کننده از اعتبار تحلیل اطمینان حاصل شد. نتایج نشان داد که مولفه‌های آموزش سواد محیط‌زیست در دوره دوم ابتدایی مشتمل بر مولفه‌های یادگیری در متن عینی، پیونددهی مفاهیم، ارائه قابلیت‌های مهارتی و برانگیختن وجدان افراد است؛ شناسایی مولفه‌های اساسی در آموزش سواد محیط‌زیست می‌تواند چهارچوب و خطوط راهنمایی برای تعیین مسیر و استراتژی در زمینه تعیین هدف، تولید محتوا، روش‌های آموزش و شیوه‌های ارزشیابی در آموزش محیط‌زیست در دوره دوم ابتدایی را ترسیم نماید و مبتنی بر آن طراحان برنامه درسی و معلمان ابتدایی برای توسعه عناصر برنامه درسی در آموزش محیط‌زیست و ارتقای کیفیت آموزش محیط‌زیست تدابیری شایسته اتخاذ نمایند.

کلیدواژه‌ها


 
-      امینی، محدثه؛ عابدی، زهرا (1395). آموزش محیط‌زیست اقدامی برای توسعه پایدار، مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس انرژی و محیط‌زیست.
-      باقری، خسرو؛ توسلی، طیبه؛ سجادیه، نرگس (1389). رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه تعلیم‌وتربیت، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
-      پاپ زن، عبدالحمید و همکاران (1390). آموزش محیطی با آمادگی الکترونیکی مالکان و مدیرت شرکت‌های کشاورزی، مجله فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، دوره دوم، شماره: 1؛ 119-139.
-      دیبایی، شادی؛ لاهیجانیان، اکرم الملوک (1388). بررسی برنامه‌های درسی مقطع راهنمایی با تأکید بر محورهای آموزش محیط‌زیست، فصلنامه علوم محیطی، دوره ششم، شماره 3؛ 177-184.
-      رمضانی قوام‌آبادی، محمدحسین (1391). بررسی راهبردی آموزش حفاظت از محیط‌زیست در ایران: ضرورت‌ها و تنگناها، فصلنامه راهبرد، 21(65): 233-255. 
-      سالاران، انیسه؛ صفارزاده، الهام؛ بهمن‌پور، هومن (1393). جستاری پیرامون مدارس زیست‌محیطی؛ مروری بر تجارب دنیا در آموزش حفاظت از محیط‌زیست به کودکان، کنفرانس و نمایشگاه بین‌المللی رویکردهای نوین در نگهداشت انرژی (ETEC 2016)، دوره4.
-      سلیمانی کلهودشتی، صغری (1382). تحلیل محتوای کتب درسی دوره ابتدایی از لحاظ توجه به محیط‌زیست، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مازندران، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی.
-      سیری، نرگس؛ سیری، سیمین (1395). آموزش شیمی، محیط‌زیست و توسعه پایدار، نهمین کنفرانس آموزش شیمی ایران.
-      شاه ولی منصور؛ استوار، سمانه و ساکتی، پرویز (1389). دانش زیست‌محیطی و عوامل مؤثر بر آن در بین دانش‌آموزان مدارس ابتدایی جزیرة کیش، تازه‌های پژوهش در برنامة درسی، دوره جدید، شماره 3؛ 93-108.
-      عطرکار روشن، صدیقه؛ فتحی، زهرا (1394). بررسی نقش آموزش بر کیفیت محیط‌زیست در کشورهای درحال‌توسعه (کشورهای منتخب منا)، فصلنامه علوم محیطی، دوره سیزدهم، شماره 4؛ 75-84.
-      فولادی، فاطمه (1400). نقش دروس ابتدایی در حفظ محیط‌زیست و اهمیت آموزش‌های مناسب در این زمینه، پژوهش‌نامه اورمزد، شماره 54.
-      کرمی، شاهو؛ امیری، محمدجواد؛ انصاری، عبدالرضا؛ حداد ایرانی‌نژاد، فرزاد؛ حداد ایرانی‌نژاد، فرناز (1395). ارائه برنامه مدیریت محیط‌زیست در پروژه‌های ارزیابی اثرات توسعه با تأکید بر برنامه پایش و آموزش محیط‌زیست، کنفرانس سالانه تحقیقات در مهندسی عمران، معماری، شهرسازی و محیط‌زیست پایدار، دوره 2.
-      محمودی، حسین؛ ویسی، هادی (1384). ترویج و آموزش محیط‌زیست رهیافتی در حفاظت اصولی از محیط‌زیست، کنفرانس علوم محیطی.
-      مستوری، رضا؛ کارگری، ناصر (1386). بررسی علل افول تشکل‌های زیست‌محیطی غیردولتی در دوران برنامه چهارم توسعه و ارائه راهکار جهت تقویت در برنامه پنجم توسعه کشور و سلیمی، سایت انجمن دوستداران حیوانات و محیط‌زیست.
-      نصیری، حسین (1377). توسعه پایدار: چشم‌انداز، اطلاعات سیاسی اقتصادی شماره‌های 127-128.
-      نیرو، محمد و همکاران، (1391). مقایسه اثربخشی آموزش محیط‌زیست بر اساس نظریه هوش‌های چندگانه گاردنر و شیوه سنتی، پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، 5(1): 43-54.
-      Akomolafe, C., (2011). Impact of Personal Factors on Environmental Education in Tertiary Institutions in Ekiti State, Nigeria, International Journal for Cross-Disciplinary Subjects in Education (IJCDSE), Special Issue. 1(1): 559-564.
-      Alagoz and O. Akman(2016). “A study towards Views of teacher candidates about national and global environmental problems,” Int. J. Res. Educ. Sci., 2(2): 483–493.
-      Alp, E., Ertepinar, H., Tekkaya, C., Yilmaz, A (2008). A Survey on Turkish Elementary School Students’Environmental Friendly Behaviors and Associated Variable, Environmental education research. 14(2):129- 143.
-      Amoah, A., & Addoah, T. (2019). Does environmental knowledge drive pro-environmental behavior in developing countries? Evidence from households in Ghana. Environ Dev Sustain, 23: 2719–2738, https:// doi.org/10.1007/s10668-020-00698-x.
-      Azimi, M. GHolami, M. & Ramin Azad, M. (2013). Explanation of environmental education indicators on literacy standards in the projects 2061 America. The first national conference on education, culture and environmental ethics. Teran: Institute for Humanities and Cultural Studies.
-      Bahrebar, A., Behrouzi Rad, B., Bahrebar, M. and Amininasab, S.M., 2013. Survey of the of environmental awareness status in the educational system schools of Kohgiluyeh and Boyer city. Environment and Development. 4(7): 65-72.
-      Ballantyne, R., Packer, J., Everett, M, (2005). Measuring Environmental Education Program Impacts and Learning in the Field: Using an Action Research Cycle to Develop a Tool for Use with Young Students, Australian Journal of Environmental Education. 21: 23-37.
-      Barrett GW, Peles JD, Odum EP. (1997). Transcending processes and the level of organization concept. BioScience. 47(8):531-5.
-      Bier Hoff, H.W., (2001). Prosocial Behavior. In M.Hewstone&W. Stroebe,(Eds.) Introduction to Social Psychology, (3rd ed). Oxford, Blackwell.
-      Carleton-Hug, A. &Hug.J.W. (2010). Challenges and opportunities for evaluating environmental education programs. evaluation and program planning, 33:159- 164.
-      Chawla L, Flanders Cushing D (2007) EducaƟon for strategic environmental behavior, Environmental EducaƟon Research, 13(4): 437-452.
-      Chen, X, Shao,F, Barnes, C, Childs, T, Henson, B (2009). Exploring Relationships between Touch Perception and Surface Properties. International Journal of Design; 5(2): 11-11.
-      Duailibi, M. (2006). Ecological literacy: What are we talking about? Review Quarterly Journal Of Convergence,39(4): 65-68.
-      Duall, J., & Zinth, M. (2007). A review of research on the effectiveness of environmental education in promoting intergenerational learning. Journal of Environmental Education, 38(4): 14 – 24.
-      Essick, G.K., McGlone, F., Dancer, C., Fabricant, D., Ragin, Y., Philips, N., Jones, T., Guest, S (2010). Quantitative assessment of pleasant touch. Neuroscience and Bio behavioral Reviews; 51:235-112.
-      Fortier, J. D., Grady, S. M., Lee & Shelly, A. (1998). Wisconsin’s Model Academic Standards for Environmental Education. Wisconsin’s Department of public Instruction. International Journal of Education Development, 22: 35-46.
-      Gallance, A., & Spence, C (2010). The science of interpersonal touch: An overview. Neuroscience and Bio behavioral Reviews. 51, 211-231.
-      Goulgouti, A, Plakitsi, K, Stylos, G. (2019). Environmental Literacy: Evaluating Knowledge, Affect, and Behavior of Pre-service Teachers in Greece, Interdisciplinary Journal of Environmental and Science Education, 15(1), 1-9.
-      Harwood, C. G., & Knight, C. J. (2015). Advanced organizers and Parenting in youth sport: A position paper on parenting expertise. Psychology of Sport and Exercise. Volume 16(1):24-35.
-      Hettinger, N (2005). Environmental Aesthetics & the Protection of the Environment. Environmental Ethics,27(1), 57-76.
-      Hinde. R. A (2011). Responsibility: "A Biological Perspective. In A. E. Auhagen & H. W. Bierhoff (Eds). Responsibility The Many Faces of A Social Phenomenon. " London: Rutledge.
-      Hoffmann, H., & Fisher, K. (2015). The impact of graphic organizer and metacognitive monitoring instruction on expository science text comprehension in fifth grade students. Doctoral dissertation, Raleigh, North Carolina.
-      Holt D, Barkemeyer R. Media Coverage of Sustainable Development Issues-Attention Cycles or Punctuated Equilibrium? Sustainable Development; 20: 1-17.
-      Hudson, S., & Fred,N.K. (2009). Using advance organizer to enhance student’s motivation in learning biology. Eurasia Journal of Mathematics, Science, Technology Education, 5(18):413-420.
-      Jakučionytė-Skodienė, M. Dagiliūtė, R. Liobikienė, G (2020). Savings and climate change mitigation in the residential sector? Energy, Vol.193, https://doi.org/10.1016/jenergy. 116784 , 116784.
-      Karami Darabkhani, R., Hejazi,Y., Hosseini, M., & Rezaei,A. (2017).Investigatingthefactorsaffectingthe environmental behavior of members of environmental NGOs in Tehran province, Environmental Science, 43 (1): 17-30.
-      Karami Darabkhani, R., Hejazi,Y., Hosseini, M., & Rezaei,A. (2017). Investigating the factorsaffectingthe environmental behavior of members of environmental NGOs in Tehran province, Environmental Science, 43 (1): 17-30.
-      Karana, Elvin, Pedgley, Owain, Rognoli, Valentina (2014). Materials Experience: Fundamentals of Materials and Design. UK: Butterworth-Heinemann.
-      Liang, S.W., Fang, W.T., Yeh, S., Liu, S.W., Tsai, H.M., Chou, J.M., & Ng, E. (2018). A Nationwide Survey Evaluating the Environmental Literacy of Undergraduate Students in Taiwan, Sustainability, No.10, 1-20 doi:10.3390/su10061730.
-      Manzanal, R. F., L. M. R. Barreiro and M. C. Jimenez (1999). Relationship between ecology fieldwork and student attitudes toward environmental protection. Journal of Research in Science Teaching, 36(4): 431–453.
-      Maulana, R., Helms-Lorenz, M., & van de Grift, W. (2015). A longitudinal study of induction on the acceleration of growth in teaching quality of beginning teachers through the eyes of their students. Teaching and Teacher Education, 51: 225-245.
-      Nurwaqidah, Su. & Ramli, M. (2019). Environmental Literacy Mapping Based on Adiwiyata and Non Adiwiyata at Junior High School in Ponorogo, in The First International Conference on Education, Science and Training: Empowering Educational Human Resources for Global Competitiveness, Social Sciences, 179–190.
-      Schlesinger, W. H. (2004). Environmental education for a sustainable future. Applied Environmental Education & Communication, 3(2): 1–3.
-      Stronge, J. H. (2018). Qualities of effective teachers, 3rd Edition. ASCD.
-      Suryawati,E, Zulfarina,S, Putriana,A.R, Febrianti, L. (2020). The implication of local environmental problem-based learning student worksheets to strengthen environmental literacy, Journal Pendidikan IPA Indonesia, 9(2): 169-178.
-      Tao z, (2012). Education Programs on Environment, Procedia Environmental Sciences 12: 310 – 353.
-      Yalmanci and A. I. C. Gözüm. (2019).“The study of whether receiving a pre-schooleducation is a predictive factor in the attitudes of high school students toward the environment according to their environmental ethics approach,” Int. Electron. J. Environ. Educ.,9(1):18-32.