فلسفه حفاظت از محیط زیست در نگاه اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری فلسفه و کلام اسلامی، مدرس پردیس شهید مدرس، دانشگاه فرهنگیان ایلام، ایران.

2 کارشناس ارشد فیزیولوژی گیاهان زراعی، کارمند جهاد کشاورزی شهرستان دره شهر، ایلام، ایران.

چکیده

بحران زیست‌محیطی در جهان امروز یک مسأله قابل‌تأمل است. با وجود صرف هزینه‌های کلان در جهت برقراری پروژه‌های بزرگ فنی برای نیل به حفاظت از محیط‌زیست، خروجی چندان رضایت‌بخشی به بار ننشسته است. به‌تبع آن در سال‌های اخیر اندیشمندان اسلامی را به این مهم رهنمون نموده است که جدای از امور فنی، رویکرد به‌کارگیری فلسفه مبتنی بر دین و اخلاق در جهت تسهیل این مسأله بسیار راهگشا است. در نگاه اسلام ضمن ارج‌نهادن به منابع طبیعی و محیط‌زیست، هدف از خلقت این موهبت‌های الهی را در جهت خدمت‌رسانی به تمام موجودات هستی دانسته‌اند. در نوشتار پیشرو به دو نگرش متقابل در باب عدم حفاظت از محیط‌زیست پرداخته شده است؛ جنبه نخست با رویکردی دینی، بحران محیط‌زیست را در بکار نگرفتن آموزه‌های دینی دانسته است و جنبه دوم با رویکردی غیردینی، تعالیم دینی چون عدم وابستگی و دل‌دادن به دنیا را موجب استفاده بی‌حدوحصر از محیط طبیعی قلمداد نموده‌اند. این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی و با سنجش تطبیقی دو دیدگاه فوق و مبنا قراردادن دین اسلام، مدعی است؛ کم‌رنگ‌شدن آموزه‌های دینی در باب منابع طبیعی و به دنبال آن فاصله‌گرفتن عموم مردم از این تعالیم، در تشدید بحران محیط‌زیست نقش مستقیم دارد و راه‌حل آن را تقویت بعد معنوی فردی و اجتماعی جامعه در مسأله مورد تحقیق دانسته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The philosophy of environmental protection in Islam viewpoint

نویسندگان [English]

  • dariush babaeian 1
  • somaieh babaeian 2
1 Farhangian university, Ilam, Iran.
2 Agricultural jahad, Dareshahr, Ilam, Iran.
چکیده [English]

The environmental crisis in today's world is a serious issue. Despite spending large amounts of money to establish large technical projects to achieve environmental protection, the output has not been very satisfactory. Accordingly, in recent years, it has led Islamic thinkers to the important point that apart from technical issues, the approach of applying philosophy based on religion and ethics is very helpful in facilitating this issue. In the eyes of Islam, while respecting natural resources and the environment, they consider the purpose of creation of these divine gifts to serve all beings in the world. In the leading article, two mutual attitudes about the lack of environmental protection have been discussed; The first aspect: with a religious approach, he considered the environmental crisis in not applying religious teachings, and the second aspect: with a non-religious approach, he considered religious teachings such as non-dependence and caring for the world to be the cause of unlimited use of the natural environment. are This article claims with a descriptive-analytical method and with a comparative assessment of the above two views and placing the Islamic religion as a basis; The weakening of religious teachings about natural resources, followed by the distancing of the public from these teachings, has a direct role in intensifying the environmental crisis, and the solution is to strengthen the individual and social spiritual dimension of the society in the researched issue.

کلیدواژه‌ها [English]

  • philosophy
  • conservation
  • environment
  • Islam
-              قرآن کریم.
-              اصغری لفمجانی، صادق. (1384). اصول تربیت زیست‌محیطی در اسلام، تهران: انتشارات سپهر.
-              بنسون، جان. (1382). اخلاق زیست‌محیطی، ترجمه: محمدمهدی رستمی شاهرودی، تهران: سازمان حفاظت از محیط‌زیست.
-              پرمن راجرز، یوما و مک گیل، ری جیمز. (1382). اقتصاد محیط‌زیست و منابع طبیعی، ترجمه: حمیدرضا ارباب، تهران: نیا.
-              جوادی آملی، عبدالله. (1386). اسلام و محیط‌زیست، قم: اسراء.
-              جوادی آملی، عبدالله. (1380). انتظار بشر از دین، قم: اسراء.
-              وسائل‌الشیعه، قم: مؤسسه آل‌البیت (ع). حر عاملی، محمد بن حسن. (1409)ق. -
-              تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر  نگاهی به اسلام و توسعه پایدار،.- دیرباز، عسگر و حسن دادگر. (1380)
-              صانع پور، مریم. (1382). فلسفه اخلاق و دین، تهران: آفتاب توسعه.
-              طباطبایی، سید محمدحسین. (1383). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: منشورات جماعه طباطبایی.
-              فراهانی فرد، سعید. (1385). اقتصاد محیط‌زیست و منابع طبیعی. تهران: سمت.
-              فراهانی فرد، سعید (1384). سازگاری بهره‌برداری از منابع طبیعی با توسعه پایدار در اسلام، رساله دکتری، دانشگاه تربیت‌مدرس، تهران. 
-              فروغی، محمدعلی. (1396). سیر حکمت در اروپا (رساله گفتار در روش راه‌بردن عقل رنه دکارت)، تهران: هرمس، تهران.
-              کریمیان عظیمی، محسن. (1395). فلسفه طبیعت، همایش ملی آبزی‌پروری و اکوسیستم آبی پایدار. 
-              کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق. (1429 ق). الکافی، جلد سوم، قم: دارالحدیث.
-              محقق داماد، مصطفی. (1384). محیط‌زیست طبیعی از دیدگاه حکمت متعالیه، خردنامه صدرا، شماره 42. 
-              مجلسی، محمدباقر. (1403) ق. بحارالانوار، چاپ دوّم، بیروت: مؤسسه الوفاء.
-              مطهری، مرتضی. (1396). انسان و ایمان، جلد اول، قم: صدرا.
-              نصر، سید حسین. (1379). نیاز به علم مقدس، ترجمه: حسن میانداری، قم: طه. 
-              نوری طبرسی، میرزا حسین. (1320). مستدرک‌الوسائل، قم: مؤسسة آل‌البیت لاحیاءالتراث.
-              هات، جان اف. (1382). علم و دین، ترجمه بتول نجفی، قم: کتاب طه.
-        Wilson, james Q, 2000, "Two Cheers for capitalism", The Public Interst,139: 72-87.