آموزش زیست محیطی دانش‌آموزان: کارایی شیوه های نوین و عملیاتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زیست شناسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

2 گروه علوم تربیتی، پردیس امام جعفرصادق(ع)، دانشگاه فرهنگیان، ایلام

چکیده

تربیت زیست‌محیطی با ارتقای سطح دانش، فرهنگ و بینش جامعه، نقش شایانی در حفظ، تکریم و بهبود محیط ‌زیست و  نیز کاهش مشکلات بوم شناختی از طریق نظام تعلیم و تربیت رسمی به عنوان مهم ترین نهاد فرهنگ سازی، ایفا می‌کند. پژوهش کنونی بر آن است تا روش ­های آموزشی کارآمد در آموزش زیست‌محیطی مدارس را بررسی نماید. پژوهش به روش توصیفی- پیمایشی در سال تحصیلی 1402-1401 و با استفاده از پرسشنامة محقق ساخته برای جمع آوری داده ها صورت گرفت. ابزار پژوهش براساس طیف لیکرت مقیاس گذاری شده که روایی آن را متخصصان تایید نمودند و پایایی آن با آلفای کرونباخ برابر 0/89 به دست آمد. معلمان و  برنامه ­ریزان آموزشی دوره­های تحصیلی ابتدایی و راهنمایی شهر ایلام جامعه آماری پژوهش را نشکیل دادند که حجم نمونه بر اساس جدول مورگان و با روش نمونه­ گیری طبقه ­ای با انتساب تصادفی، برای معلمان دو دوره معادل 300 نفر و برنامه ­ریزان آموزشی، 22 نفر به دست آمد. از نرم افزار SPSS  و آزمون t در تجزیه و تحلیل داده­ ها استفاده شد. روش ­های مطلوب آموزش مفاهیم زیست محیطی در هر یک از مقاطع تحصیلی ابتدایی و راهنمایی از دیدگاه معلمان و برنامه ­ریزان دوره‌های تحصیلی گوناگون بودند. ویژگی‌های روان­شناختی دانش‌آموزان در هر یک از مقاطع تحصیلی می‌تواند این تفاوت نظرات را تبیین نماید. ارتقا کمیت و بهبود کیفیت برنامه‌های آموزشی در گرو نحوه آموزش/ تدریس و نیز به‌کارگیری روش آموزشی متناسب با مخاطب یا فراگیر است.

کلیدواژه‌ها


احمدی مقدم، افسانه؛ سلیمان پور عمران، محبوبه؛ اسماعیلی شاد، بهرنگ. (1400). شناسایی مؤلفه‌های برنامه درسی سبز و ارائه الگوی مطلوب به منظور ارتقاء فرهنگ زیست محیطی دانش آموزان دوره دوم ابتدایی. فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست. 23(9): 125-138.
اسدزاده، سمیه؛ سیف نراقی، مریم؛ نادری، عزت اله؛ احقر، قدسی. (1399). طراحی الگوی برنامه درسی فعالیت‌های فوق‌برنامه برای دانش آموزان دوره دوم ابتدایی با تأکید بر آموزش محیط‌زیست. فصلنامه علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار. 8(3): 9-20.
پرهیزکار، لیلا؛ فتحی ‌واجارگاه، کوروش (1401). بررسی تجربیات زیست شده دانش آموزان دوره متوسطه از آموزش محیط زیست از طریق برنامه درسی پنهان به منظور ارائه راهکارهایی برای ارتقاء سواد محیط‌زیستی ،فصلنامه علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار. مقاله اکسپت شده و انتشار آنلاین از تاریخ 31 مرداد.   10.30473/EE.2022.40780.1841
جوکار، گلناز؛ میردامادی، سیدمهدی (1389). دیدگاه دانش آموزان دبیرستان های شیراز نسبت به حفاظت از محیط زیست. مجله پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی. 3(1): 1-14.
حافظی، حسین؛ پامناری، سید مهدی؛ رضائی، مهدیه. (1401). تأثیر طرح همیار معلم بر انتقال مفاهیم محیط زیستی دانش آموزان پایه یازدهم متوسطه دوم کاشان. فصلنامه علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار.11(3) https://doi.org/10.30473/ee.2022.62009.2448
زندی، بهرام؛ حقیقی، فرهاد. (1391). راهکارهای آموزش مستمر نیروی انسانی با تاکید بر کارگاه های آموزشی از راه دور. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
سمیعی، محمدجواد؛ صالحی، اسماعیل؛ مثنوی،  محمدرضا. (1392). انواع روش های آموزش به نوجوانان در زمینه فرهنگ امداد و تعیین میزان اثربخشی آنها. نشریه نوآوری های آموزشی. 12(47): 67-81.
شبیری، سید محمد؛ حقیقی، فهیمه سادات. (۱۳۹۸). برنامه‌ریزی برای نظام آموزشی و منطبق با نیازهای زیست‌محیطی. انتشارات دانشگاه پیام نور.
شبیری، سید محمد؛ میبودی، حسین و امیدوار، نازنین. (۱۳۹۳). بررسی نگرشهای کودکان پیش دبستانی شهر مشهد در مورد مسائل محیط زیستی. فصلنامه علوم محیطی، 12(2): ۱۱۹ - ۱۳۰.
صمدی، معصومه. (1401). واکاوی ابعاد و مؤلفه‌های تربیت محیط‌زیستی در سند تحول بنیادین آموزش ‌و پرورش و اعتباربخشی آن. فصلنامه علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار. 10(3): 29-41.
کارگزار، معصومه؛ مهرمحمدی، محمود؛ طلایی،  ابراهیم؛ شبیری؛ سید محمد. (1399). تربیت محیط‌زیستی و جایگاه آن در برنامه درسی دوره دوم ابتدایی نظام آموزشی ایران . فصلنامه علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار 9(2):115-132.
لاهیجانیان، اکرم الملوک. (۱۳۹۰) آموزش محیط زیست. تهران، نشر دانشگاه آزاد.
Binstock, Matt. 2006. A Survey of National Environmental Education and Education for Sustainable Development Laws and Policies: Lessons for Canada Canadian Institute for Environmental Law and Policy.
Smit, E., Bunk, J., McGrory, B., Li, R. and Gatenby, T. (2014). "Student attitudes about Distance Education: Focusing on context and effective practices." The IAFOR Journal of Education. 1 (2): 40-64.
Stapp, William B. (1969-09-01). "The Concept of Environmental Education". Environmental Education. 1 (1): 30–31.