بررسی محتوای کتب درسی علوم تجربی دورۀ دوم ابتدایی از منظر مولفه های ابعاد سلامت و محیط زیست

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسندگان

1 دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید مطهری زاهدان، ایران

2 مربی، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید مطهری زاهدان، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کتاب‌های درسی علوم تجربی دورۀ دوم از لحاظ میزان توجه به ابعاد سلامت و معضلات زیست‌محیطی است. به این منظور، سه جلد کتب درسی علوم تجربی دورۀ دوم ابتدایی با روش تحلیل محتوا موردبررسی قرار گرفت. این بررسی با استفاده از ابزار چک‌لیست تحلیل محتوا که در مورد ابعاد سلامت دارای چهار مؤلفۀ اصلی (سلامت جسمی، معنوی، روانی و اجتماعی) و 36 مؤلفۀ فرعی است و در مورد محیط زیست دارای چهار مؤلفۀ اصلی (معضلات زیست‌محیطی آب، هوا، خاک و صوت) و24 مؤلفۀ فرعی است، بررسی‌شده و پایایی آن 90 ٪ درصد به‌دست‌آمده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که در مورد ابعاد سلامت در کتاب‌های علوم تجربی دورۀ ابتدایی به بعد جسمی بیشتر و به بعد معنوی کم­تر توجه شده است. همچنین در کتاب‌های علوم تجربی دوره ابتدایی در زمینۀ معضلات زیست‌محیطی، بیشترین توجه به مسئلۀ خاک و کم­ترین توجه به معضلات صوتی بوده است. نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل داده‌ها حاکی از آن بود که کتب علوم تجربی دورۀ دوم ابتدایی در زمینۀ میزان توجه به هر یک از مؤلفه‌های ابعاد سلامت، به‌ سلامت جسمی و سلامت اجتماعی بیشتر پرداخته و در مقابل به مؤلفه‌های ابعاد سلامت روانی و معنوی کم­تر پرداخته است. همچنین، این کتب در زمینۀ آموزش مؤلفه‌های محیط زیست، به مؤلفه‌های مرتبط با هوا و خاک بیشتر و به مؤلفه‌های آب و صوت کم­تر توجه داشته ­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the content of experimental science textbooks in the second year of elementary school from the perspective of health and environmental components

نویسندگان [English]

  • Majid Kahrazahi 1
  • Noor Mohammad Barahoei Moghadam 2
1 Farhangian university, Shahid Motahari Campus Zahedan, Iran.
2 Instructor, Faculty member of Farhangian University, Shahid Motahari Campus, Zahedan, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study is to analyze the content of experimental science textbooks of the second period in terms of attention to health dimensions and environmental problems. For this purpose, three volumes of experimental science textbooks of the second elementary school were examined by content analysis method. This study uses a content analysis checklist tool that has four main components (physical, spiritual, mental and social health) and 36 sub-components on health dimensions and four main components on the environment (environmental problems of water, air). Soil and sound) and 24 sub-components, have been investigated and its reliability is 90%. Findings show that about the dimensions of health in the textbooks of experimental sciences in elementary school, more attention has been paid to the physical dimension and less to the spiritual dimension. Also in the experimental science textbooks of the elementary school in the field of environmental problems, the most attention was paid to the soil problem and the least attention was paid to acoustic problems. The results of data analysis showed that the books of experimental sciences of the second elementary school in the field of attention to each of the components of the dimensions of health, paid more attention to physical health and social health, and in contrast to the components of mental health and Spiritual is less paid. Also, in the field of teaching environmental components, these books have paid more attention to the components related to air and soil and less to the components of water and sound.
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Content analysis
  • experimental sciences
  • health components
  • health dimensions
  • environmental components

مراجع

ایزدی، صمد؛ صالحی عمران، ابراهیم؛ فتحی واجارگاه، کوروش؛ و عابدینی بلترک، میمنت (1389). تجزیه‌وتحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره ابتدایی بر اساس مؤلفه‌های آموزش سلامت. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 9 (99): 162-139.
برقی، عیسی؛ و مبهوتی دیزجیکان، جواد (1398). تحلیل محتوای کتب درسی پایه سوم ابتدایی بر اساس میزان توجه به مؤلفه‌های نظام سلامت، نشریه مدیریت ارتقای سلامت، 8 (6): 10-1.
تسلیمی، مهناز؛ فراستخواه، مقصود؛ و حسن مرادی، نرگس (1399). نقش برنامه‌های سلامت‌محور در توسعه فرهنگ سازمانی مدارس، فصلنامه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، 8 (1): 56-45.
پاکار، زهرا؛ سلیمانی فرد، سعیده؛ و ترابی دلوئی، مهدیه (1396). تحلیل محتوای کتاب‌های علوم شش‌پایۀ دبستان با مؤلفه سلامت. دومین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی، علوم تربیتی و رفتاری، 19 تیر 1396: تهران.
پیری، موسی؛ و محمدی مولود، سعید (1397). بررسی مؤلفه‌های تحول نظام سلامت در برنامه درسی علوم تجربی دوره ابتدایی با تکنیک آنتروپی شانون. مجله سلامت و بهداشت، 9 (4): 474-462.
حاتمی، حسین و جمعی از نویسندگان (1398). کتاب جامع بهداشت عمومی. چاپ اول. ویراست چهارم. مشهد: انتشارات ارجمند.
حدیدچی، زهرا؛ ناطقی، فائزه؛ و سیفی، محمد (1399). بررسی وضعیت موجود آموزش بهداشت روانی در برنامه‌های درس دوره متوسطه اول. نشریه جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش، 19: 131-121.
حلم سرشت، پریوش؛ و دل پیشه، اسماعیل (1377). اصول بهداشت فردی. تهران: انتشارات چهر.
خسروی، ملیحه؛ صائمی، حسن؛ حسینائی، علی؛ و بیانی، علی‌اصغر (1400). شناسایی مؤلفه‌های سبک زندگی سلامت‌محور با تأکید بر دوره نوجوانی: یک مطالعه کیفی، فصلنامه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، 9 (1): 90-80.
 
خموشی بیدگلی، صفیه؛ و مظاهری، حسن (1398). بررسی میزان و نوع توجه به مؤلفه‌های زیست‌محیطی در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی، فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران، 14 (55): 200-177.
جوانمرد، فاطمه السادات؛ عسگری فرد جهرمی، فاطمه؛ و دوست بین، فیروزه (1394). تحلیل محتوای کتاب‌های تعلیمات اجتماعی و علوم تجربی دوره ابتدایی ایران به لحاظ توجه به معضلات زیست‌محیطی. دومین کنفرانس بین‌المللی محیط زیست و منابع طبیعی موسسه عالی علوم و فناوری خوارزمی، شیراز (29 بهمن 1394).
دانشمند، پروانه (1395). بررسی جایگاه مدارس در ارتقای بهداشت روانی جامعه. سومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی. باتومی گرجستان (ژوئن 2016).
دهقانی، مرضیه (1388). تحلیل محتوای کتاب‌های تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی بر اساس مهارت‌های اجتماعی با توجه به دیدگاه‌های آموزگاران. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 8 (19): 148-121.
رجبیان ده زیره، مریم؛ درتاج، فریبا؛ درتاج، فتانه؛ و اللهی، ذبیح اله (1398). نقش سلامت معنوی در تاب‌آوری دانشجویان دانشگاه کاشان. مجله رویش روان‌شناسی،  8 (1): 108-97.
عابدینی بلترک، میمنت؛ منصوری، سیروس؛ و ترابی پور، سید محمد (1398). ارتقای سلامت در جامعه از طریق آموزش سلامت اجتماعی در کتب درسی. مجله پژوهش سلامت،4 (4): 243-235.
علیپور، محمد؛ علیپور، فاطمه؛ قادری گسک، محمدرضا؛ و سلم‌آبادی، امین (1395). تحلیل محتوای کتب علوم تجربی پایه‌های اول تا ششم ابتدایی چاپ 1394 بر اساس مؤلفه‌های آموزش سلامت پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی (WHO). چهاردهمین همایش انجمن مطالعات برنامه درسی ایران. دانشگاه بوعلی سینا همدان، شهریور 1395.
کریمیان خوزانی، سعیده (1397). تحلیل محتوای برنامه درسی علوم تجربی دوره دوم ابتدایی در سال تحصیلی 98-97 بر اساس توجه به مؤلفه‌های حفاظت از محیط زیست. همایش ملی آموزش سبز، حفظ محیط زیست و ارتقای سرمایه‌های اجتماعی. مدیریت اداره آموزش‌وپرورش اصفهان.
ماشاءاللهی نژاد، زهرا؛ جعفری ثانی، حسین؛ مهرام، بهروز؛ سعیدی رضوانی، محمود؛ و جلایری نائین، شیوا (1398). تحلیل محتوای برنامه درسی درس علوم تجربی دوره ابتدایی از منظر توجه به مؤلفه‌های محیط زیست. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 16 (2):  138-122.
محمدی مهر، غلامرضا (1389). روش تحلیل محتوا (راهنمای عملی تحقیق). چاپ دوم. تهران: انتشارات دانش.
نوحی، نسیم؛ و کشتی آرای، نرگس (1396). تحلیل محتوای برنامه درسی علوم تجربی دوره دوم ابتدایی از منظر توجه به مؤلفه‌های سواد زیست‌محیطی. همایش بین‌المللی روانشناسی، تعلیم و تربیت و علوم اجتماعی. دانشگاه شیراز.
Unicef (1997). Life skills Education in schools, Division of Mental Health world Health Organization Geneva.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار