ضرورت آشنایی دبیران درس زیست شناسی و دانشجویان رشته‌ی زیست شناسی با اصول اخلاقی (اصول 3RS) پژوهش بر روی حیوانات آزمایشگاهی

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسنده

گروه علوم پایه پردیس شهید مطهری زاهدان دانشگاه فرهنگیان

چکیده

هدف از نگارش این مقاله، مروری بر اصول اخلاقی سه‌گانه (اصول 3RS) مربوط به بهره برداری از حیوانات در پژوهش­ های زیستی و پزشکی از دیدگاه علمی می ­باشد. تاریخ تحقیقات زیست پزشکی و نتایج ارزشمند مطالعات دانشمندان، اهمیت کاربرد حیوانات را در پژوهش نشان می ­دهد. احساس مسئولیت در برابر حیوانات تحت آزمایش و توجه به رفاه و حقوق آنان از وظایف اخلاقی هر پژوهشگر می باشد. شواهد علمی اخیر حاکی از توانایی حیوانات در تجربه انواع درد و هیجان و نیز وجود پدیده­ های هیجانی پایه (مانند خشم، وحشت، ترس و استرس) در آن­هاست. این ویژگی ­ها و توانایی ­ها می ­تواند بستری برای حمایت اخلاقی از آن­ها فراهم آورد. نتایج بازدیدهای متعدد از آزمایشگاه­ های مدارس و دانشگاه ­ها نشان می­ دهد که با وجود تدوین مجموعه قوانین اخلاقی و از جمله اصول سه­ گانه اخلاق (اصول 3RS) در تشریح و زنده شکافی حیوانات آزمایشگاهی، دبیران درس زیست شناسی و کارشناسان آزمایشگاه­ های دانشگاه­ ها با اصول 3RS (روش ­های جایگزینی، کاهش و بهینه سازی) آشنایی کافی ندارند. این مقاله از نوع مروری نظام ­مند بوده که بر اساس اطلاعات جمع‌آوری شده از منابع اینترنتی و تحقیقاتی، به بررسی اصول اخلاقی سه گانه (اصول 3RS) پژوهش بر روی حیوانات آزمایشگاهی جهت آشنایی دبیران درس زیست شناسی و دانشجویان رشته­ ی زیست شناسی و جنبه­ های اخلاقی استفاده از حیوانات آزمایشگاهی پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

 احمدی نوربخش،  س، میراب زاده اردکانی، ع؛  آل داوود، ج؛  مبشر، م؛ زاهدی، ل؛ مظاهری نژاد فرد، ر (۱۳۹۴).  راهنمای جامع مراقبت و استفاده از حیوانات آزمایشگاهی. دو ماهنامه علمی پژوهشی دانشور پزشکی،دانشگاه شاهد. ۲۲ (۱۱۸):۱ – ۱۱
احمدی نوربخش، س؛ میراب زاده اردکانی، عصمت؛ میر صانعی، محمد؛ آل داوود، جاوید (۱۳۹۵). ضرورت‌های نظارت اخلاقی بر وضعیت کار با حیوانات آزمایشگاهی در کشور. دو ماهنامه علمی- پژوهشی دانشور پزشکیی، دانشگاه شاهد. ۲۳ (۱۲۳): ۶۹ – ۸۲.
بهنام منش، ش (۱۳۸۹). بررسی اصول اخلاقی مطرح در زمینه کار با حیوانات آزمایشگاهی. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری. ۵( ۳ و ۴): ۸۵ – ۹۳.
پرتوآذر، ع؛  قاضی خوانساری، م؛ عابدی، م؛ کاویانی، م؛ نور اشرف الدین، س (۱۳۸۸). بررسی میزان مواد جهش زا در ادرار کارکنان آزمایشگاه های پزشکی قانونی تهران: تست Ames. مجله دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران. ۶۷ (۳):۱۸۴ – ۱۸۹.
حقیر السادات، ف؛ اژدری، م؛ عظیم زاده، م؛ کلانتر، م (۱۳۹۲). ضرورت نگاه ویژه به جایگاه اخلاق در فناوری های نوین ژنتیکی. هفتمین همایش سالانه انجمن نوروژنتیک ایران.
جاهد، م (۱۳۹۲). اخلاق و حیوانات: رویکردها و نظریه ها. فصلنامه اخلاق زیستی. ۳ (۱۰): ۱۶۱- ۱۸۸.
زارع بیدکی، م؛ رضائیان، م؛ پوران، ع (۱۳۹۱). مروری بر جنبه‌های اخلاقی در پژوهش‌های حیوانی. نشریه دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، ۱۱ (۶): ۵۷۵ – ۵۹۸.
کاظمی، ع،. رزم آرایی، ن؛ صمدی راد، ب (۱۳۹۰). حقوق حیوانات و تحقیقات زیست پزشکی. فصلنامه اخلاق پزشکی. سال ۵ (۱۵): ۶۳ – ۸۲.
کارگروه اخلاق در پژوهش جهاد دانشگاهی (۱۳۹۹).  راهنمای مراقبت و استفاده از حیوانات آزمایشگاهی در امور علمی در جمهوری اسلامی ایران. معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
کرام الدینی، م (۱۳۹۴). اخلاق، علم و تشریح جانوران در کلاس درس زیست شناسی، فصلنامه رشد آموزش زیست شناسی، ۱۰۱(۲): ۷۸ – ۸۱.
گریک، ژ؛ گریک، س.ری (۲۰۱۳). به جای آزمایش روی حیوان، پژوهش‌های پزشکی در سده بیست و یکم. مترجمین: صافی، ش. تهران: انتشارات نوآوران سینا.
 مبشر، م، ساسانی، پ، آل داوود، ج؛ آرامش، ک؛ لاریجانی، ب (۱۳۹۰). بازنگری راهنمای اخلاقی کار با حیوانات آزمایشگاهی. مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی.  5(ویژه نامه):۷۰ – ۱۱۱.
مقدسی، ر (۱۳۹۶). رازهای موش آزمایشگاهی. فصلنامه آموزشی-  تحلیلی رشد آموزش زیست شناسی. ۳۱ (۱): ۴۸-۵۲.
میر مالک، ع؛ پرورش، ل؛ تهرانی، ش؛ حسینی، پ؛ سعیدیان،  م (۱۳۹۲). پژوهش در جراحی،  آزمایش بر روی حیوانات. نشریه جراحی ایران. ۲۱(۱): ۱- ۱۳.
Anderson, W. (2014). “Getting Ahead of One’s self? The Common Culture of Immunology and Philosophy.” Isis 105 (3): 606 –16.
Australian code for the care and use of Animals for scientific purposes ( 2013) . 8th ed. Canberra, Australia: National Health and Medical Research Council Publication.
Couto, M. (2011). Laboratory guidelines for animal care.Vertebrate Embryogenesis: Embryological Cellular and Genetic Methods: Humana Press, 579- 99.
Deboo, J. (2009). Replacing, Reducing and Refining Procedures in Animal Research Journal of Tissue Engine 6(3): 220.
Heynen, R. (2010), Psychoneuropharmacology and the Use of Alternatives: Available at:http://www.vet.uu.nl/nca/userfiles/other/phychoneuro.
Kirk, R. G. W., Pru, H.W, Beth G , Gail D.( 2018). Science, Culture, and Care in Laboratory Animal Research: Interdisciplinary Perspectives on the History and Future of the 3Rs Science, Technology, and Human Values. 43 (4):603-621.
Knight, A (2008). Increasing The Implementation of Alternatives to Laboratory Animal Use. Journal of Alternatives to Animal Testing and Experimentation. 13(3): 109-13.
National Centre for the Replacement, Refinement and Reduction of Animals in Research (UK). The 3Rs and the Human Essence of Animal Research
O,Connor, M. (2019). Developing Altrenative Methods Of Replace The Use Of Animals In Biomedical Reasearch. Medical Advances Without Animals Trust (MAWA).
 Parker, R. M. A. Browne,W.J.( 2014). The Place of Experimental Design and Statistics in the 3Rs ILAR Journal. 55(3): 477– 485.
Russell, W.M.S. Burch, R.L. (1959). The principles of human experimental technique, London, UK: Methuen.
Tannenbaum J., Taylor B. (2015). “Russell and Burch’s 3Rs Then and Now: The Need for Clarity in Definition and Purpose.” Journal of the American Association for Laboratory Animal Science. 54 (2): 120–32. 
Tasker L. (2010). Methods for the euthanasia of dogs and cats: comparison and recommendations. London, UK: World Society for the Protection of Animals.
Varella, S.D. Rampazo, R.A. Varanda, E.A. (2008). Urinary mutagenicity in chemical laboratory workers exposed to solvents. Journal of Occupational Health Psychology. 50: 415-22.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار