ارزیابی برنامه درسی علوم تجربی پایه ششم ابتدایی بر اساس شاخص‌های شناختی بلوم از دیدگاه معلمان پایه ششم شهرکرد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد برنامه ریزی درسی، دانشگاه پیام نور، مرکز پردیس، تهران، ایران

2 استاد دانشگاه پیام نور

3 استادیار دانشگاه پیام نور

چکیده

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی برنامه درسی علوم تجربی پایه ششم ابتدایی بر اساس شاخص­های شناختی بلوم با توجه به نظرات معلمان پایه ششم انجام شد. این پژوهش از نظر روش­شناسی دارای رویکرد کیفی- کمی است. جامعه پژوهش شامل تمامی معلمان پایه ششم شهرکرد در نیم­سال اول تحصیلی 99_1398 بودند که به دلیل پایین بودن حجم جامعه، تمامی آن‌ها، 100 نفر (46 زن و 54 مرد) به روش نمونه­گیری سرشماری، به­عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. جهت جمع­آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که اعتبار بازآزمایی آن به فاصله دو هفته، 85/0 به­دست آمد. به­منظور تحلیل داده­ها از آزمون­های توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و استنباطی (t زوجی) استفاده شد. یافته­های حاصل از بخش کیفی نشان داد که در مجموع 48 مفهوم برای14 فصل کتاب علوم تجربی به­دست آمد که در 5 دسته موضوعی (شیمی، زیست­شناسی، فیزیک، زمین­شناسی و فن­آوری اطلاعات) قرار دارند. همچنین، نتایج حاصل از بررسی میزان توجه به مفاهیم استخراج شده از هر فصل با توجه به شاخص­های شناختی بلوم از دیدگاه معلمان به تفکیک هر فصل نشان داد که تنها در فصل­های سوم، پنجم، ششم، دهم، دوازدهم و چهاردهم، به میزان قابل قبولی به تمامی سطوح شناختی بلوم توجه شده است؛ در سایر فصول تمرکز بیشتر بر روی سطوح شناختی پایین بلوم بوده است. همچنین، از نظر معلمان در تدوین کتاب علوم تجربی پایه ششم توجه بیشتری به سطوح پایینی سلسله مراتب شناختی بلوم شده است و هرچه از سطح نخست سلسله مراتب به سمت سطوح بالایی­ شناختی بلوم حرکت می­کنیم، میزان توجه به مفاهیم سطوح بالا کمتر می­شود.

کلیدواژه‌ها


 - امیرتیموری، محمدحسن؛ زارع، محمد؛ ساریخانی، راحله؛ سالاری، مصطفی (1392).  بررسی میزان انطباق کتاب علوم تجربی سال دوم دبستان با مؤلفه‌های خلاقیت و سطوح بالای حیطه شناختی بلوم. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 3(3): 185-161.
- پرویزیان، محمد علی (1384). بررسی آموزش کاوشگری در درس علوم تجربی پایه های سوم تا پنجم مدارس ابتدایی استان مرکزی. مؤسسه پژوهشی برنامه‌ریزی درسی و نوآوری های آموزشی، تهران، ایران.
- جهانی، جعفر (1382). دیباچه­ای بر شیوه­های پژوهش در تفکر انتقادی. شیراز: نشر ملک سلیمان.
- حسن مرادی، نرگس (1388). تحلیل محتوای کتاب درسی. تهران: نشر آییژ.
- حضرتی، عباس (۱۳۹۶). تحلیل پرسش‌های کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی بر اساس حیطه شناختی بلوم. سومین همایش ملی پژوهش‌های نوین در حوزه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی ایران، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی، ایران.
- حیدری مقدم، سکینه؛ بهجتی اردکانی، فاطمه؛ ناظمی اردکانی، بتول (۱۳۹۵). بررسی تطبیقی اهداف حیطه شناختی بلوم در کتاب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی، اولین همایش ملی تازه­های تعلیم و تربیت در نظام آموزشی ایران، اردکان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردکان، ایران.
- رشیدی، ناصر؛ راغ نژاد، محسن (1393). ارزیابی محتوایی کتاب‌های زبان فارسی (درس‌های پایه و پایتخت ایران) در چارچوب طبقه‌بندی تجدیدنظرشدۀ بلوم. دوفصلنامه علم زبان، 2(3): 106-83.
- سیف، علی اکبر (1395). اندازه­گیری، سنجش و ارزشیابی آموزشی. تهران: نشر دوران.
- فلاح یخدانی، فایزه؛ اخوات، علی محمد؛ ناظمی اردکانی، بتول (۱۳۹۵). بررسی محتوای کتاب علوم تجربی پنجم ابتدایی بر اساس حیطه شناختی بلوم. دومین کنفرانس بین­المللی پژوه­های کاربردی در علوم تربیتی و مطالعات رفتاری و آسیب­های اجتماعی ایران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی.
- قاسمی، فرشید؛ جهانی، جعفر (1388). ارزیابی اهداف و محتوای کتاب­های علوم تجربی دوره‌ی ابتدایی از دیدگاه الگوی آموزش خلاقیت ِپلسک. فصلنامه مطالعه برنامه درسی، 3(10):63-39.
- مجاهد، مریم؛ صادقی،اعظم (1392). تحلیل تمرین­ها و فعالیت‌های کتاب شیمی2 بر مبنای طبقه‌بندی بلوم. هشتمین سمینار آموزشی شیمی ایران، دانشگاه سمنان.
- محمدی پاک، حسین؛ سعیدی ابواسحاقی، اصغر؛ مالکی سونکی، علی اصغر؛ حاجتی کاجی، حسین ( 1396). تحلیل محتوا کتاب درسی علوم سوم ابتدایی بر اساس سطوح طبقه‌بندی بلوم. دومین کنگره سراسری تحول و نوآوری در علوم انسانی، تهران، ایران.
- معصومی بروجنی، روح الله؛ حیدرزاده زواردهی، عیسی؛ کردفیروزجایی، قاسم؛ قلی­پور، حسین رضا (۱۳۹۴). بررسی درس علوم تجربی دوره ابتدایی. کنفرانس سراسری دانش و فناوری علوم تربیتی مطالعات اجتماعی و روان­شناسی ایران، تهران: موسسه برگزار کننده همایش های توسعه محور دانش و فناوری سام ایرانیان.
- مهرمحمدی، محمود (1387). مقایسه تطبیقی روند تحولات ارزشیابی آموزشی در ایران و غرب. مجله علوم اجتماعی شیراز، 37: 42-23.
- موسی پور، منصوره (1396). تحلیل محتوای کتاب حسابان پایه یازدهم متوسطه بر اساس حیطه شناختی بلوم. پویش در آموزش علوم پایه، 3(7): 73-63.
- یادگار زاده، غلامرضا؛ عسگری، اردشیر (1390). ارزشیابی برنامه درسی علوم دوره ابتدایی بر اساس نظر معلمان و سرگروه‌های آموزشی استان‌همدان. فصلنامه مطالعات برنامه درسی، 6(23): 161-132.
Crew, C. F. (2010). The effect of Using Bloom's taxonomy to align reading instruction with the Virgina standards of learning framework for English. Doctoral thesis, Liberty University.
Durukan, E. (2009). 7 class to understand the text in Turkish textbooks: A taxonomic review of questions. Education, 181, 84-93.
Halawi, L. A. McCarthy, R. V., & Pries, S. (2009). An evaluation of e- learning on the basis of Bloom's taxonomy: An exploratory study. Journal of Education for Business, 374-380.
Hawks, K. W. (2010). The effects of implementing Bloomʼs taxonomy and utilizing the Virgina standards of learning curriculum framework to develop mathematics lessons for elementary students. Doctoral thesis, Liberty Universuity.
Martin, M. O. Mullis I.V.S. Gonzalez.E.J.Schrostouski S. J. (2004). Timss 2003 International Science Report Iea Boston College.
Oliva, P.F (2008). Developing the Curriculum. Boston: Pearson press.
Schoonmaker, Frances (2010). Curriculum Evaluation. In: Encyclopedia o Curriculum Studies. Edited by Kridel, Craig, SAGE Publica.
Starr, C. W., Manaris, B., & Stalvey, R. H. (2008). “Bloom's taxonomy revisited: specifying assessable learning objectives in computer science”. ACM SIGCSE Bulletin, 40(1), 261-265.
Wang, V., & Farmer, L. (2008). “Adult teaching methods in China and Bloom’s taxonomy”. International Journal for the Scholarship of Teaching and Learning, 2(2), 13-20.