تحلیل نو ‌واژگان مصوب فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در کتب زیست‌شناسی متوسطه دوم رشته علوم تجربی

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسندگان

1 کارشناس ارشد فیزیولوژی جانوری، آموزش و پرورش شهر تهران.

2 استادیار دانشگاه فرهنگیان تهران

چکیده

هدف مقاله، بررسی ساختاری و مفهومی لغات معادل سازی شده توسط فرهنگستان در کتب زیست شناسی با تحلیل مروری بر این واژگان است. مطالعات نشان داده­اند که درمیان علوم راهبردی جهان در آینده، زیست شناسی مهم­ترین علم حاضر محسوب شده و نقش مؤثری در حل معضلات عمده جهان خواهد داشت؛ بنابراین تغییرات و معادل سازی در آن می­تواند سرنوشت علم کشور را متاثر سازد. از سیاست‌های فرهنگستان زبان­و­ادب­فارسی، نهادینه کردن زبان فارسی به عنوان زبان علم در ایران می­باشد. دراین میان، کتب زیست‌شناسی متوسطه دوم ازسال ۱۳۹۵دچار تحولات بی‌سابقه شدند؛ درسال۱۳۹۷، تعداد ۲۵ نوواژه به کتاب­ زیست‌شناسی پایه دوازدهم وارد شد. ورود توده‌ای واژگان، سبب واکنش‌هایی ازسوی مخاطبان آن گردید و سیر تغییرات را با چالش هایی روبرو نمود. طبق مطالعات پیرامون نوواژگان کتب زیست شناسی و بازخوردهای موجود دربین مخاطبین، بالاترین اقبال عمومی واژگان درکتاب زیست شناسی دهم 78درصد، زیست شناسی یازدهم 38درصد و زیست شناسی دوازدهم 47درصد لغات معادل سازی شده بوده و استفاده از این واژگان در بین مخاطبان متداول­تر است؛ برای برخی از واژگان، طبق تحلیل‌های رخ داده، پیشنهاداتی برای جایگزینی معادل فارسی آن‌ها ارائه گردیده است و برای سایرین، معادل جایگزینی در منابع بررسی شده دیده نشده است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of New Words Approved by the Academy of Persian Language and Literature in Secondary School Biology Textbooks of Experimental Sciences

نویسندگان [English]

  • Zahra Bakhtiarie 1
  • Azam Gholami 2
1 Master of Animal Physiology, Biology teacher, Education, Tehran. Iran
2 Assistant Professor, Farhangian University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Studies have shown that among the world's strategic sciences in the future, biology is the most important science today and will play an effective role in solving world's major problems; Therefore, its changes and equivalence can affect the fate of the country's science. One of the policies of the Academy of Persian Language and Literature is to institutionalize Persian as the language of science in Iran. In the meantime, second grade biology textbooks have undergone unprecedented changes since 2016; In 2018, 25 new words were included in the 12th grade biology textbook. The mass influx of words provoked reactions from its audience. The purpose of this article is to review the equivalent words of the Academy in biology textbooks with a review analysis of these words. According to studies on the vocabulary of biology books and the audience feedbacks, there were the highest popularity of words in the tenth biology book about 78%, 38% in the eleventh biology and 47% in the twelfth biology; For some words, according to the analysis, suggestions have been made to replace their Persian equivalent, and for others, the equivalent has not been seen in the reviewed sources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Academy
  • Biology
  • Equivalent words
  • Grammar
 - آشوری، داریوش (1392). بازاندیشی زبان فارسی. چاپ پنجم. تهران: نشر مرکز.
-  اساسنامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی (۱۳۸۴). تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
- حبیبی، حسن (1387) سرگذشت واژه گزینی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی از آغاز تاکنون (سرمقاله). ادبیات انقلاب اسلامی (ویژه‎ نامه نامه فرهنگستان)، 10(1): 2-27.‎
- دهقان زاده، اکرم؛ احمدخانی، محمدرضا؛ غیاثیان، مریم سادات؛ سمایی، مهدی (1398). نگاهی تطبیقی به اصول و سیاست‏ گذاری‏ های واژه‏گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و اینفوترم: بررسی موردی چهل واژه. زبانشناسی اجتماعی، 2: 51-68.‎
- زیست شناسی پایه دوازدهم(1398). شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران.
- زیست شناسی پایه یازدهم(1398). شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران.
- زیست شناسی پایه دهم(1398). شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران.
-  عطاریان، رضا؛ شریفی، شیما (1398). سومین آموزشنامه نو واژه‌های زیست‌شناسی(پایه دوازدهم).گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
- قربانی، محمدرضا؛ منتظرغیب، مصطفی؛ لطفی ‌پناه، شیرین؛ کرامتی، مرضیه (1398). نقد و بررسی ورود نوواژگان زیست شناسی به کتاب های درسی متوسطه دوم. مجله رشد آموزش زیست شناسی، 111: 14-22.
- کتابی، سعید، عقیلی، مهدی؛ ابوالحسنی، مرجان (2010). جنسیت و رابطه‌ی آن با مقبولیت و شفافیت واژگان نو: بررسی موردی واژگان عمومی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی. زن در فرهنگ و هنر، 2(3): 99-108.‎
- گروه واژه‌گزینی پژوهشکده مطالعات واژه گزینی (1391). مجموعه واژه‌های علوم پایه پزشکی، پزشکی، دندانپزشکی، شنوایی شناسی، علوم سلامت، دامپزشکی. فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ برگرفته از فرهنگ واژه های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی 1376-1389.
- مؤمنی، شیما؛ فخارزاده، مهرنوش (۱۳۹۵). فرایندهای معادل‌یابی فرهنگستان در حوزه رایانه و فناوریِ اطلاعات و پذیرش معادل‌ها در کتب آموزشی. نشریه ادب و زبان، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ۱۹(39): ۲۵۲-۲۳۱.
- نواب‌زاده شفیعی (2014). بررسی تغییرات معنایی و کاربردی وام‌واژه‌های زبان فرانسه در فارسی. علم زبان، 2(3): 107-128.‎