unavailable
unavailable
ازحدود سه سال پیش، برنامه درسی جدید رشته کارشناسی آموزش زیست شناسی در پردیسهای دانشگاه فرهنگیان، به اجرا درآمده است. نظر به تأثیر عمیقی که برنامه درسی بر سطح دانش، مهارت و نگرش دانشجو معلمان دارد، نقد و بررسی نقاط قوت و ضعف برنامههای درسی جدید، اجتناب ناپذیر است. هدف این تحقیق که اولین تحقیق در این زمینه است، مقایسه اجمالی انواع دروس ارائه شده در برنامه جدید به طور اجمالی از نظر کیفیت و کمیت با برنامه قبلی(رشته دبیری زیست شناسی) بوده است. جامعه آماری، برنامه درسی تقصیلی رشته آموزش زیست شناسی و رشته دبیری زیست شناسی بودهاست. روش تحقیق در بررسی کمی، تعداد واحد ها و سهم دروس و از نوع توصیفی و در بررسی کیفی از روش تحلیل تأملی بهره گرفته است. مهمترین تغییرات کمی، کاهش سهم واحدهای تخصصی زیست شناسی از %۳/۵۰ به %38، دروس علوم پایه از%۶/۱۴ به %۷/۴ و افزایش سهم دروس تربیتی از %۵/۱۷ به %۳/۳۹ در برنامه بودهاست. کاهش چشمگیر سهم واحدهای تخصصی زیست شناسی و کاهش واحدهای مستقل آزمایشگاهی از 20 واحد به 7 واحد، ازجمله نقاط ضعف برنامه جدید از نظر کمی است. افزایش میزان واحدهای کارورزی از 4 واحد در دو ترم به 8 واحد در چهار ترم و نیز تعریف دروس تخصصی تربیتی(PCK) یا دانش آموزش محتوا، از مهمترین نقاط قوت در این برنامه ارزیابی میشود. با توجه به نقش وحدت بخش و بنیادینی که نظریه تکامل در علوم زیستی دارد، حذف واحد درس تکامل یک نقطه ضعف آشکار، در برنامه جدید محسوب میشود.
زیست شناسی یکی از مهمترین دروس علوم تجربی است که ارتباط نزدیکی با مباحث دانشی مهم از جمله ساختار بدن موجودات و خلقت آنها دارد. بنابراین هر شخصی با هر رشته تخصصی نیاز به آموزش بخشی از این رشته راهبردی دارد. روش پژوهش در این مقاله مروری بوده و نویسنده با بررسی و مطالعه دقیق مقالات متعدد و تجربیات شخصی سعی بر توصیف و تجزیه و تحلیل موضوع از ابعاد مختلف نموده است. موضوع خلاقیت برای همه رشتهها به ویژه رشتههای تخصصی اهمیت زیادی دارد. آموزش سنتی درس زیست شناسی علاوه بر عدم رشد تفکر انتقادی در دانشآموزان، موجب ایجاد شکاف عمیق بین برنامه درسی قصد شده و اجرا شده گردیده است. بنابراین تحول در آموزش و هدایت آن بهسمت خلاقیت ضروری میباشد. دشواریهای یادگیری در زیستشناسی، الگوهای تدریس، وجود موضوعات چالشی و نقص برنامه درسی از چالشهای مهم آموزش درس زیستشناسی میباشند. تقویت حلمسئله، کشف ارتباطات جدید بین مفاهیم و استفاده از آموزش تلفیقی از راهکارهای ذکر شده در این مقاله میباشند. آموزش خلاق موجب بهینهسازی کارکرد مغز و کاهش استرس میگردد که به افزایش یادگیری می انجامد.
روش تدریس5E با رویکرد ساختن گرایی یکی از نظریههای برگرفته از نهضت فلسفی ـ اجتماعی پست مدرنیسم در قرن بیستم است. در این روش 5 مرحله اصلی برای اجرای الگو در ساختنگرایی در نظر گرفته میشود؛ که عبارتند از درگیرکردن، کاوش، شرح و توصیف، گسترش و ارزشیابی؛ هدف این پژوهش مطالعه اثربخشی روش تدریس 5E بر حیطههای شناختی (دانش، درک و فهم، کاربرد، تجزیه و تحلیل، ترکیب و ارزشیابی) درس زیستشناسی است. روش این پژوهش، شبهآزمایشی در دو گروه مستقل آزمایش و گواه و اجرای پسآزمون است. جامعه ی آماری این تحقیق شامل همهی دانشآموزان پایه دهم رشته علوم تجربی دورهی متوسطه دوم مدارس پسرانه شهر خلخال در سال تحصیلی 96ـ95 میباشد. برای جمعآوری مبانی نظری و ادبیات تحقیق از روش اسنادی و برای گرداوری داده های بخش میدانی از روش پیمایش با تکنیک پرسشنامه( آزمون کتبی محقق ساخته) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل و ارزیابی فرضیهها از نرمافزار آماری spss21 و با توجه به نرمال نبودن دادهها از آزمون ناپارامتریک من ـ ویتنی استفاده شد. یافتهها حاکی از تفاوت معنادار بین دانشآموزان گروه گواه و آزمایش از نظر یادگیری درس زیست شناسی در حیطههای شناختی با روش تدریس 5E است. این نتایج نقش و اهمیت روش تدریس 5E را در تدریس درس زیست شناسی نشان می دهد که می تواند در تدریس برخی از مباحث زیست شناسی جایگزین مناسبی برای روش سخنرانی باشد.
تحول در نظام آموزشی معادل با تحول در نیروی انسانی آن کشور و سازندگی در آینده است. یکی از عناصر مهم و اساسی هر نظام آموزشی، کتاب درسی است و بهبود این بخش منجر به تغییراتی مهم در جامعه و تغییر گسترده در سیر یادگیری می شود. در این پژوهش کتاب زیستشناسی پایه دهم دوره دوم متوسطه رشته علوم تجربی سال ۱۳۹۶، طبق الگوی فعال- غیرفعال ویلیام رومی مورد بررسی قرارداده شد. روش تحقیق، تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش، کتاب زیستشناسی پایه دهم دوره دوم متوسطه رشته علوم تجربی سال ۱۳۹۶ است. بر اساس یافتههای پژوهش، ضریب درگیری یادگیرنده در بخشهای متن، تصاویر و فعالیتها به ترتیب 038/0، 1/0 و 65/0 به دست آمد. نتایج نشاندهندهی فعال بودن کتاب در قسمت فعالیتها و غیرفعال بودن آن در دو بخش متن و تصاویر است. فعال بودن کتاب به معنای قدرت درگیری دانشآموز درروند آموزش است؛ قدرتی که در آموزش غیرفعال دیده نمیشود.
روش M-learning (به کارگیری موبایل در آموزش) روشی کلی و جدید در کاربرد تکنولوژی در آموزش است. برای اجرایی کردن آموزش با این روش، باید از موبایل استفاده کرد. این مطالعه، شبکه ی اجتماعی اینستاگرام را به عنوان یک برنامه کاربردی در نظر گرفته و نقش آن را در تدریس مبحث مشکلات عضلانی- استخوانی کتاب سلامت و بهداشت بررسی کرده است. روش به کار رفته در پژوهش از نوع شبه آزمایشی در دو گروه آزمایش و شاهد، با اجرای پسآزمون است. جامعه ی آماری این تحقیق شامل 88 دانش آموز پایه ی دوازدهم در سه مدرسه در شهر ورامین است. نتایج نشان داد که علی رغم وسعت کاربرد این برنامه و علاقه مندی دانش آموزان به استفاده از آن، تفاوت معناداری بین دو گروه استفاده کننده از این برنامه و دانش آموزانی که از آن استفاده نکرده بودند وجود ندارد؛ لذا پیشنهاد می شود از این روش به عنوان یک روش کمکی و نه جایگزین، برای آموزش مفاهیم درسی و تعامل بیشتر با معلم و سایر دانش آموزان به خصوص در مدارس کم امکانات استفاده گردد.
یکی از مهم ترین اهداف آموزش و پرورش در کشورهای پیشرفته، شکوفایی و خلاقیت است. آموزش و پرورش به عنوان مهمترین نهاد آموزشی با تولید محتوای خلاق می تواند در این باره بسیار تاثیر گذار باشد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی -پیمایشی از نوع تحلیل محتوا به روش خلاقیت گیلفورد و کاربردی می باشد. جامعه آماری شامل محتوای کتاب زیست شناسی سال یازدهم دوره متوسطه دوم و کتاب علوم طبیعی دبیرستان های کشور آمریکا می باشد. در مرحله اول سوالات، تصاویر، فعالیت ها و متن کتاب ها مشخص و کد گذاری شد، در مرحله دوم کلیه واحدها در تمامی قسمت ها با طبقه مورد نظر، از نظر شاخص های خلاقیت گیلفورد مطابقت داده شدند. داده های حاصل با استفاده از آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در محتوای بخش دستگاه حرکتی کتاب زیست شناسی یازدهم با توجه به سطوح خلاقیت گیلفورد به سطوح حافظه شناختی و تفکر همگرا توجه نشده است ولی به سطوح دیگر از جمله تفکر واگرا و تفکر ارزشیاب توجه لازم صورت گرفته است. در حالی که در متن کتاب علوم طبیعی دبیرستان های کشور آمریکا به سطوح حافظه شناختی و تفکر همگرا توجه شده است ولی به سطوح دیگر از جمله تفکر واگرا و تفکر ارزشیاب توجهی صورت نگرفته است. بنابراین کتاب زیست شناسی یازدهم در مقایسه با کتاب علوم طبیعی مدارس آمریکا به محور اصلی خلاقیت از دیدگاه گیلفورد (تفکرهمگرا) توجه بیشتری داشته است.